सुदीप भण्डारी
लुम्बिनी प्रदेशको प्रमुख शहर बुटवल र देशकै महत्वपूर्ण पर्यटकीय गन्तव्य लुम्बिनी दुबै रुपन्देही जिल्लामा पर्दछन्। तर दुई स्थानबीच व्यवसायीक र पर्यटकीय रुपमा सहकार्य तथा एकता भएजस्तो देखिँदैन। बुटवलले लुम्बिनीबाट खासै फाइदा लिन सकेको छैन। लुम्बिनीलाई पनि बुटवलबाट त्यती लाभ मिलेको पाइँदैन। यतीसम्म कि बुटवलबाट लुम्बिनी पुग्न सिधा सार्वजनिक यातायात समेत छैन। अब लुम्बिनी र बुटवल एक अर्काको परिपुरक बन्न जरुरी छ। यी दुई स्थानलाई जोड्ने कडीको सुरुवात बन्न सक्छ ‘घुमौं बुटवल, घुमौं लुम्बिनी अभियान’।
यो अभियान अन्तर्गत बुटवलले आफ्ना क्षेत्रको पर्यटकीय गन्तव्यसँग जोडेर बुद्ध जन्मस्थल लुम्बिनीको प्रचार प्रसार गर्नुपर्छ। बुटवल भन्नाले यहाँका जनप्रतिनिधि, निजि क्षेत्र, विभिन्न संघ संस्थाका प्रतिनिधि लगायत समग्रलाई भन्न खोजिएको हो। बुटवलमा जितगढी किल्ला, मणिमुकुन्दसेन उद्यान, बटौली क्षेत्र, दुई वटा केबलकार, शिद्धबाबा मन्दिर, रामापिथेकस पार्क, हिलपार्क लगायतका पर्यटकीय गन्तव्यहरु छन्। अब बुद्ध जन्मस्थलसँग जोडेर यी गन्तव्यहरुको प्रचार प्रसार र प्रवद्र्धन गर्न जरुरी छ। त्यसको लागि बुटवलले ‘घुमौं बुटवल घुमौं लुम्बिनी’ अभियान सञ्चालन गर्नुपर्छ। अभियान अन्तर्गत बुटवलले आफ्ना ठाउँका पर्यटकीय गन्तव्य, बुद्ध जन्मस्थल लुम्बिनी र आसपासका अरु पर्यटकीय गन्तव्यहरुलाई जोडेर टुर प्याकेज बनाउनुपर्दछ।
एक रात दुई दिने प्याकेज
- पहिलो दिन बुटवलका ठाउँहरु घुम्ने, दोस्रो दिन लुम्बिनी जाने
- पहिलो दिन लुम्बिनी घुमेर बेलुका बुटवल आउने, दोस्रो दिन बुटवलका गन्तव्य घुम्ने
दुई रात तिन दिने प्याकेज
- पहिलो दिन बुटवलका गन्तव्य घुम्ने, दोस्रो दिन विहान देवदह, रामग्राम, हुँदै लुम्बिनी जाने, तेस्रो दिन कपिलबस्तुका ठाउँ घुम्ने
- पहिलो दिन लुम्बिनी घुम्ने बेलुका बुटवल आउने, दोस्रा दिन बुटवलका गन्तव्य घुम्ने, तेस्रो दिन पाल्पा जाने
तीन रात चारदिने प्याकेज
- पहिलो दिन लुम्बिनी घुमेर बुटवल आउने, दोस्रो दिन बुटवलका गन्तव्य घुम्ने, तेस्रो दिन तान्सेन र रानीमहल घुम्ने, चौथो दिन भैरवस्थान, रिडी र रेसुंगा पुग्ने
- पहिलो दिन बुटवल घुम्ने, दोस्रो दिन लुम्बिनी र कपिलबस्तु, तेस्रो दिन सुपा देउराली र अर्घा घुम्ने, चौथो दिन गुल्मीको रेसुंगा हुँदै रुरु जाने
(टुर प्याकेजको एउटा नमुना यस्तो हुन सक्छ, यसमा कुन प्याकेजको लागि कति खर्च लाग्छ तोक्नुपर्छ)
टुर प्याकेजको प्रचार प्रसारसहित एक महिने ‘घुमौं बुटवल घुमौं लुम्बिनी अभियान’ सञ्चालन गर्ने हो भने यसले दिर्घकालसम्मको लागि पर्यटन प्रवद्र्धनमा धेरै फाइदा मिल्छ। अभियान सञ्चालनको लागि अहिलेको मौसम उपयुक्त पनि छ।
‘घुमौं बुटवल घुमौं लुम्बिनी अभियान’को लागि बुटवलका होटल व्यवसायी, टुर एण्ड ट्राभल व्यवसायी, यातायात व्यवसायीले अग्रसरता लिनुपर्दछ। होटल व्यवसायीहरुले राम्रो आथित्यको व्यवस्था गर्नुपर्छ। टुर एण्ड ट्राभल व्यवसायीहरुले प्याकेजको प्रचार गर्ने तथा बेच्ने र यातायात व्यवसायीले बुटवल-लुम्बिनी पर्यटनमैत्री सिधा सार्वजनिक यातायात सञ्चालन गर्नुपर्दछ।
तीनै पक्ष बसेर कतिदिनको कुन प्याकेजको लागि कति रकम लाग्छ भनेर तय गर्न सक्छन्। अभियानको लागि टुर प्याकेज केही सस्तो र आकर्षक हुनुपर्छ। यो अभियानको लागि बुटवल उपमहानगरपालिका र अन्य संघ संस्थाले सहयोग गर्नुपर्दछ।
घुमौ बुटवल, घुमौ लुम्बिनी अभियानले बुटवल र लुम्बिनी दुबैको लागि फाइदा मिल्छ। पर्यटकीय चहलपहल बढाउँछ।
बुटवललाई फाइदा
बुटवलले लुम्बिनीलाई समेटेर प्याकेजसहितको अभियान सञ्चालन गर्दा आफ्नो ठाउँमा पर्यटकीय चलायमान बढाउन सक्छ। यो प्याकेजले लुम्बिनी घुम्न आएका आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटकहरुलाई बुटवलमा आकर्षित गर्न सकिन्छ। बुटवलमा लुम्बिनी र सिद्धार्थ गरि दुईवटा केबलकार छन्। केबलकार चढ्नकै लागि पर्यटकहरु बुटवल आउन सक्छन्। बुटवल आएका पर्यटकहरु जितगढी घुम्छन्, मणिमुकुन्द सेन उद्यान फूलबारी पुग्छन्, बटौली क्षेत्रका पुराना सम्पदाको अवलोकन गर्छन। त्यसबाहेक उनीहरुको रुचि अनुसार बुटवलका अन्य गन्तव्यहरु सिद्धबाबा, रामापिथेकस पार्क, हिलपार्क लगायतका ठाउँमा पनि पुग्छन्।
पछिल्लो समय लुम्बिनीमा भारतीय पर्यटकहरुको आगमन बढिरहेको छ। प्याकेज मार्फत भारतीयहरुलाई आकर्षित गरेर पनि बुटवलले धेरै लाभ लिन सक्छ। बुटवलले प्याकेज बनाउँदा लुम्बिनी घुम्न आउने पर्यटकहरुको बास बुटवल पनि बन्न सक्छ। यसबाट बुटवलका होटल व्यवसायीहरुलाई फाइदा हुन्छ। लुम्बिनी आएकाहरुलाई एकपटक बुटवल जाउँ भन्ने मानसिकता बनाउन र बुटवललाई लुम्बिनीको प्रवेशद्वारको रुपमा अगाडि बढाउन पनि ‘घुमौ बुटवल घुमौं लुम्बिनी अभियान’ आवश्यक छ।
लुम्बिनीलाई फाइदा
बुटवलले प्याकेज बनाएर अभियान सञ्चालन गर्दा बुद्धजन्मस्थल लुुम्बिनीमा पनि चहलपहल बढ्छ। बुटवल पूर्वपश्चिम राजमार्गमा पर्दछ। सिद्धार्थ राजमार्गको संगम समेत रहेको यहाँ पहाडी जिल्लाबाट झर्ने ठाउँ पनि हो। प्याकेजले पूर्वपश्चिम यात्रा गर्ने र पहाडबाट झरेकाहरुलाई लुम्बिनी जान सहज गराउँछ। देशका विभिन्न शहर अनि रुपन्देही आसपासका जिल्लाहरुबाट व्यवसायीक तथा कार्यालयका काम विशेषले मानिसहरु बुटवल आउने गरेका छन्। उनीहरु केही समय निकालेर प्याकेजमा सहभागी भएर बुटवल र लुम्बिनी घुम्न सक्छन्। घना बस्ती भएको बुटवल शहरले लुम्बिनीमा पर्यटकीय चहलपहल बढाउन सघाउ पुर्याउन सक्छ।
टुर प्याकेज सहित ‘घुमौं बुटवल, घुमौं लुम्बिनी अभियान’ सञ्चालनको लागि बुटवलबाट अनिवार्य रुपमा पर्यटनमैत्री सिधा सार्वजनिक यातायात हुनैपर्छ। ४२ किलोमिटरको दुरीमा अब पर्यटनमैत्री सार्वजनिक यातायात सञ्चालन गर्न कत्ति पनि अलमल गर्न हुँदैन। सार्वजनिक यातायातले अभियानको लागि टुर प्याकेजलाई सस्तो बनाइ बुटवल र लुम्बिनीमा पर्यटकीय चहलपहल पनि बढाउँछ।
पछिल्लो समय बुद्ध जन्मस्थल लुम्बिनीलाई न्युयोर्क टाइम्सले विश्वका घुम्नै पर्ने ठाउँहरु मध्ये नवौं स्थानमा राखेको छ। त्यसैले अब लुम्बिनीको व्यापक प्रचार प्रसार जरुरी छ। त्यसको लागि आसपासका स्थानिय तहहरुले पनि आ-आफ्नो तरिकाले भूमिका खेल्न सक्छन्। बुटवलले अहिले टुर प्याकेज सहित ‘घुमौं बुटवल घुमौं लुम्बिनी अभियान’ सञ्चालन गर्नुपर्छ।
