सुदीप भण्डारी
गत मंसिर ८ गते सिद्धार्थ उद्योग बाणिज्य संघको आयोजनमा एउटा अन्तरक्रिया कार्यक्रम भएको थियो। संस्कृती पर्यटन तथा नागरिक उड्यनमन्त्री बद्रीप्रसाद पाण्डे सहभागी उक्त कार्यक्रम भैरहवाको अन्तर्राष्ट्रिय उडान सम्बन्धमा केन्द्रीत थियो। त्यसबेला चारवटा विदेशी विमान कम्पनीले गौतम बुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट उडान थालिसकेका थिए। अन्तरक्रियामा यो पङतीकारले पनि अन्तर्राष्ट्रिय उडान निरन्तरताको सम्बन्धमा आफ्ना केही सुझाब राखेको थियो। ती सुझाबहरु बुँदागत रुपमा यहाँ उल्लेख गरिएको छ।
- भैरहवाबाट अन्तर्राष्ट्रिय उडान भयो भनेर खुशी मनाइ ढुक्क भएर मात्र नबसौं। उडान निरन्तर हुने वातावरण सिर्जना गरौं।
- उद्योग बाणिज्य संघले आयोजना गरेको यही अन्तरक्रियाबाट एउटा संयन्त्र या समिति बनाउँ। समितिमा उद्योगी व्यवसायी, होटल व्यवसायी, ट्राभल व्यवसायी, अरु सरोकारवालाहरुलाई समेटौं।
- सो समितिले अन्तर्राष्ट्रिय उडान निरन्तरताको लागि सहजिकरण गर्ने छ। सरकारसँग र विदेशी एयरलाइन्ससँग पनि निरन्तर सम्पर्कमा रहने छ। एयरलाइन्सबाट भैरहवामा उडान गर्दाको समस्याहरु सुन्छ। ती समस्याबारे सरकारको ध्यानाकर्षण गराउँछ।
- अरु नयाँ एयरलाइन्सहरुलाई पनि भैरहवामा अन्तर्राष्ट्रिय उडान थाल्न आग्रह गर्दछ। अनौपचारिक कुराहरु गरि उडानको वातावरण बनाउँछ। ती एयरलाइन्सहरुलाई भैरहवामा उडान गर्न व्यवसायीक रुपमा सहज छ भनेर विश्वास पनि दिलाउँछ।
- अब बुद्ध जन्मस्थल लुम्बिनी र गौतम बुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको सँगसँगै प्रचार गर्नुपर्छ। त्यसको लागि स्वदेशदेखी विदेशसम्म केही अभियानात्मक कार्यक्रम गर्नुपर्छ।
- लुम्बिनीको पूर्वमा चितवन राष्ट्रिय निकुञ्ज, पश्चिममा बर्दिया राष्ट्रिय निकुञ्ज, उत्तरमा पाल्पा, पोखरा लगायतका ठाउँ छ। यी पर्यटकीय गन्तव्यको नक्सा र प्याकेज बनाएर विदेशमा प्रचार प्रसार गर्नुपर्छ। भैरहवाको विमानस्थल प्रयोग गरेर यी ठाउँ घुम्न सकिन्छ भनेर जानकारी दिनुपर्छ।
- प्रचार प्रसारको लागि सुरुमा थाइल्याण्ड जानुपर्छ। थाइ एयर एशियाले बैंकक भैरहवा बैंकक उडान गरेको हुँदा यो उडानलाई निरन्तरताको वातावरण बनाउन यहाँका पर्यटन व्यवसायीहरु थाइल्याण्ड जानुपर्छ। त्यहाँ गइ विभिन्न ठाउँमा सिधा उडान मार्फत लुम्बिनी जान सहज छ भन्ने कुराको जानकारी गराउनुपर्छ। लुम्बनी सहित अन्य पर्यटकीय स्थलको बारेमा पनि बताउनुपर्छ।(अहिले पोखराका पर्यटन व्यवसायीले चिन गएर गरेका छन्।)
- थाइल्याण्डपछि अरु बुद्धिष्ट मुलुक म्यानमार, भियतनाम, चिन, दक्षिण कोरिया लगायतका देशमा गइ लुम्बिनीसँगै अन्तर्राष्ट्रिय उडानको प्रचार प्रसार गर्नुपर्छ।
- कुवेत र दुबईमा उडान भइरहेकाले त्यहाँ रहेका नेपाली कामदारहरु माझ गौतम बुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल नै उपयोग गरौं भन्ने सन्देश प्रवाह गर्नुपर्छ। ती देशमा रहेका रुपन्देहीबासीलाई संगठित गराइ भैरहवाकै विमानस्थल प्रयोग गरौं भन्ने अभियान सञ्चालन गर्न लगाउनुपर्छ। यसले गौतम बुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको पनि प्रचार हुन्छ। खाडी मुलुकका धेरै कामदारले भैरहवा विमानस्थल उपयोग गर्ने क्रम बढ्छ।
- रुपन्देहीका पर्यटन व्यवसायीहरुले नारायणी पश्चिमका विभिन्न शहरमा जस्तै दाङ, नेपालगञ्ज, धनगढी लगायतका ठाउँमा अभियानात्मक कार्यक्रम गर्नुपर्छ। कार्यक्रम मार्फत विदेश जाँदा र आउँदा गौतम बुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल प्रयोग गर्न आवहान गरौं।
- यी कुराहरु गर्दा भैरहवाबाट अन्तर्राष्ट्रिय उडान निरन्तर हुन सघाउ पुग्छ।
अन्तरक्रियामा व्यक्त भएका यी विचार र सुझाबलाई धेरै सहभागीले सकारात्मक रुपमा लिए। तर कार्यान्वयन गर्न यहाँका व्यवसायीहरुले जाँगर देखाएनन्।
पोखराका पर्यटन व्यवसायीहरुको अहिलेको सक्रियतालाई हेरौं। पर्यटन व्यवसायीहरुकै पहलमा पोखराबाट चिनमा व्यवसायीक चार्टर उडान सुरु भएको छ। यही चैत्र ५ गते पोखराबाट १२६ जना सिचुवान एयरलाइन्सको जहाजमा चिन प्रस्थान गरे। पोखराका मेयर, केही सरकारी अधिकारी र सञ्चारकर्मी बाहेक चिन जानेमा अधिकांस पोखराका पर्यटन व्यवसायीहरु नै थिए। व्यवसायीहरु आफ्नै खर्चमा चिन गएका हुन्।
एक हप्ते चिन बसाइमा उनीहरुले सिचुवान प्रान्तका विभिन्न ठाउँमा कार्यक्रम गरे। जहाँ पोखरा र गण्डकी प्रदेशको पर्यटन प्रवद्र्धन र प्रचारप्रसार गरियो। चिनियाहरुलाई पोखरामा आकर्षित गर्ने र उडानलाई निरन्तरता दिने भ्रमणको उदेश्य थियो। पर्यटन व्यवसायीपछि उद्योग बाणिज्य संघमा आबद्ध व्यवसायीहरु पनि चार्टर उडानबाट चिन भ्रमणमा जाँदैछन्। अन्तराष्ट्रिय उडानलाई निरन्तरता दिन पोखराका उद्योगी तथा पर्यटन व्यवसायीहरु निरन्तर लागेका छन्। तर रुपन्देहीका व्यवसायी भने उडानको दिगो सञ्चालनको लागि यस खालका कार्यक्रम गर्ने तर्फ कुनै ध्यान दिएनन्।
पोखराका पर्यटन व्यवसायीले जस्तै कार्यक्रम यहाँका व्यवसायीले पनि गर्न सक्ने अवस्था थियो। थाइ एयर एशियाको उडान भइरहेको बेलामा रुपन्देहीका पर्यटन व्यवसायीहरु पनि थाइल्याण्ड गएर पर्यटन प्रवद्र्धनको कार्यक्रम गर्नुपथ्र्यो। त्यहाँ लुम्बिनी सहित विभिन्न पर्यटकीय गन्तव्यको प्रचार प्रसार गर्दा पर्यटक आगमन बढ्न सक्थ्यो। बैंकक-भैरहवाको उडानमा यात्रुहरुको चाप बढ्थ्यो। उडान थपिन सक्थ्यो। बुद्धिष्ट मुलुकबाट भइरहेको उडान अहिले रोकिनुपर्ने अवस्था आउँदैन थियो होला। उडानको निरन्तरताको लागि खाडी मुलुक लक्षित कार्यक्रम पनि यहाँका व्यवसायीहरुले गर्न सक्थे।
पर्यटन व्यवसायीहरु मात्र होइन लुम्बिनी प्रदेश सरकारले पनि भैरहवाबाट भएको अन्तर्राष्ट्रिय उडानलाई खासै चासो दिएन। अन्तर्राष्ट्रिय उडानको वातावरण निर्माण र प्रचार प्रसारको मुख्य दायित्व प्रदेश सरकारले निर्वाह गर्नुपर्दथ्यो। तर गत कात्तिकमा भैरहवाबाट नियमित उडान हुन थालेपनि प्रदेश सरकार प्रतिक्रिया विहिन जस्तै भयो। उडान सुरु भएपछि मुख्यमन्त्रीले प्रदेश सरकारको तर्फबाट छुट्टै कार्यक्रम गरेर ‘मुलुक बाहिर जाँदा र आउँदा गौतम बुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल प्रयोग गरौं ‘ भनेर आह्वान गर्नुपथ्र्यो। मुख्यमन्त्री तथा मन्त्रीले पनि एकपटक भैरहवाको विमानस्थल प्रयोग गरेर उडान भएको मुलुकको भ्रमण गरेमा अझ राम्रो सन्देश जाने थियो।
प्रदेश सरकारका मन्त्री तथा सांसदको सानो टोली लुम्बिनीको पर्यटन प्रवद्र्धनको कार्यक्रम लिएर थाइल्याण्ड गएको भए राम्रो हुन्थ्यो। त्यस्तै कुवेत र दुबई पुगी त्यहाँ औपचारीक कार्यक्रम गरेर नेपालीहरुलाई भैरहवाकै विमानस्थल प्रयोग गर्न आग्रह गर्न सकिन्थ्यो। सरकारका मन्त्री र सांसदले अन्तर्राष्ट्रिय उडानको लागि भैरहवाको विमानस्थल प्रयोग गर्दा राम्रो सन्देश पनि जान्थ्यो।
भैरहवामा अन्तर्राष्ट्रिय उडान गरिरहेका एयरलाइन्ससँग पनि निरन्तर समन्वय गरेर प्रदेश सरकारले उनीहरुका समस्या सुन्नुपथ्र्यो। साथै समस्या सहजिकरण गर्न पहल गर्दा उडान निरन्तर हुने वातावरण बन्न सक्थ्यो।
भैरहवाबाट हुँदै आएको अन्तर्राष्ट्रिय उडान आइतबारदेखी फेरी रोकिएको छ। गत कात्तिकदेखि जजिरा एयरवेजले गौतम बुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा पुन उडान थालेको थियो। त्यस्तै फ्लाई दुबई र थाइएयर एशियाले पनि उडान सुरु गरेका थिए। तर यी तीन वटै कम्पनीले समर सेड्युल अर्थात अप्रिलबाट अक्टोवरसम्म उडान गर्न अनुमती लिएनन्। जसले गर्दा गौतम बुद्ध विमानस्थलको अन्तर्राष्ट्रिय कक्ष फेरी सुनसान भएको छ।
भैरहवाबाट अन्तर्राष्ट्रिय उडान रोकिएपछि रुपन्देहीका पर्यटन व्यवसायीहरुले संघिय सरकारलाई दोष दिइरहेका छन्। यो एक हिसाबले स्वभाविक पनि हो। सरकारले भैरहवाबाट नियमित अन्तर्राष्ट्रिय उडानको लागि जुन कार्यायोजना ल्याएको थियो त्यो कार्ययोजना अझै पूर्ण रुपमा कार्यान्वयन भएको छैन। केही छुट सुविधाहरु केही कार्यान्वयन भएपनि श्रमस्वीकृती, स्वास्थ्य परिक्षण, भिसा लगायत सुविधा भैरहवाबाट अझै सहज भएको छैन। कार्ययोजना पूर्ण रुपमा कार्यान्वयन नहुनुमा सरकारको कम्जोरी होला। तर पर्यटन व्यवसायीले सरकारलाई मात्र दोष दिएर मात्र हुँदैन। आफ्नो तर्फबाट के गर्न सकिन्थ्यो भन्ने बारेमा पनि समिक्षा गर्नुपर्छ।
अहिले रोकिएको अन्तर्राष्ट्रिय उडान छिट्टै सुचारु होस् भन्ने धेरैको चाहाना छ। त्यसको लागि संघिय सरकार त लाग्नै पर्छ। साथसाथै पर्यटन व्यवसायी र प्रदेश सरकारले पनि निरन्तर पहल गर्न जरुरी छ। प्रदेश सरकार र व्यवसायी मिलेर लुम्बिनी र भैरहवाबाट भइरहेको अन्तर्राष्ट्रिय उडानको प्रचार प्रसार र प्रवद्र्धन गर्नु अहिलेको आवश्यक हो। भैरहवाबाट पुन उडान सुरु भएमा पर्यटन व्यवसायीहरु र प्रदेश सरकारले अन्तर्राष्ट्रिय उडान निरन्तरताको वातावरण बनाउन अब कत्ती पनि अलमल गर्न हुँदैन।
